Wat is Legionella?
Legionella is een bacterie die van nature voorkomt in drinkwater. Ze groeit vooral in stilstaand water bij temperaturen tussen 25 en 55 graden Celsius. De bacterie nestelt zich in een dun laagje aanslag in leidingen (biofilm) en verspreidt zich via waternevel, bijvoorbeeld tijdens het douchen.
Je loopt géén risico door het water te drinken — alleen door het in te ademen.
Wat zijn de risico’s?
Een besmetting kan leiden tot:
- Legionellagriep – milde, griepachtige klachten.
- Veteranenziekte – een ernstige longontsteking die dodelijk kan zijn.
Voor gasten is dat een groot gezondheidsrisico. Voor jou als ondernemer kan het leiden tot imagoschade, boetes of zelfs sluiting van je voorzieningen.
Wat zegt de wet?
De regels staan in de Drinkwaterwet, het Drinkwaterbesluit en de Drinkwaterregeling. Op de website van het RIVM lees je er meer over.
Er zijn twee typen locaties:
Prioritaire locaties
(bijv. campings met gedeelde douches of groepsaccommodaties)
- Verplicht een Risicoanalyse en Beheersplan (RBP) laten opstellen door een BRL6010-gecertificeerd adviesbureau.
- Verplicht twee keer per jaar watermonsters laten nemen.
Zorgplichtige locaties
(bijv. B&B’s tot 5 bedden)
- Geen formele RBP-plicht, maar wel aantoonbaar veilig water.
- Jij blijft verantwoordelijk voor de drinkwaterinstallatie — tenzij anders vastgelegd in de huurovereenkomst.
Wat kun je zelf doen?
Kleine acties maken een groot verschil:
- Voorkom stilstaand water – spoel alle kranen en douches wekelijks door.
- Houd de temperatuur goed – koud water < 25 °C, warm water > 60 °C.
- Onderhoud jaarlijks – boilers, keerkleppen en doucheslang.
- Maak leidingen leeg in de winter – of sluit ze goed af.
- Spoel grondig bij seizoensstart – 3 minuten per tappunt.
Wat moet je registreren?
Een goed logboek voorkomt problemen bij inspectie. Noteer hierin:
- Datum en resultaten van spoelingen en temperatuurmetingen.
- Monsterresultaten en onderhoudsdata.
- Eventuele afwijkingen of meldingen.
👉 Inspecteurs van het waterleidingbedrijf vragen hier vaak naar.
Jaarlijkse monsternames
Mag je die zelf doen?
In principe nee — alleen een geaccrediteerd bedrijf mag officieel watermonsters nemen voor legionella-onderzoek.
De monsters moeten:
- worden genomen volgens de BRL6010-norm,
- worden geanalyseerd door een geaccrediteerd laboratorium,
- en op de juiste manier worden gekoeld, verpakt en geregistreerd.
👉 Daarom moeten prioritaire locaties (zoals campings met centrale douches) dit laten uitvoeren door een erkend adviesbureau. Zij zijn geaccrediteerd door waterleidingbedrijven (zoals Vitens) en beschikken over de juiste koelboxen, thermometers, formulieren en procedures.
Voor kleine zorgplichtige locaties (zoals B&B’s tot 5 bedden) is het niet verplicht om officiële monsters te laten nemen, maar het mag wel als extra controle.
Let dan wel op:
- De monsters moeten in een laboratorium worden onderzocht (niet met doe-het-zelf testkits).
- Alleen een officiële analyse geeft rechtsgeldige zekerheid bij controle.
Keerklepcontroles
Mag je die zelf doen?
Ja, dat mag in principe wél, maar onder strikte voorwaarden:
- De controle moet worden uitgevoerd volgens waterwerkblad 1.4G (uitgegeven door de Waterwerkbladen).
- Je moet beschikken over de juiste meetapparatuur (druk- en vacuümmeter, aansluitsets) en kennis van de vloeistofklassen (A t/m E).
- Je moet de resultaten registreren in je logboek, inclusief datum, gebruikte methode en eventuele vervanging.
In de praktijk betekent dit:
- Eenvoudige keerkleppen (bijv. bij een kraan of wasmachine) kun je zelf controleren op stromingsrichting of lekkage.
- Zwaardere keerkleppen (zoals een BA-keerklep, die vaak bij centrale installaties voorkomt) moeten worden gecontroleerd door een deskundige met speciaal meetgereedschap.
👉 Als je zelf controleert, noteer altijd:
- Type keerklep en locatie.
- Controlewijze (visueel, vacuümtest, druktest).
- Bevindingen (in orde/niet in orde).
- Eventuele actie (vervangen, repareren).
Wat heb je nodig voor een keerklepcontrole?
- Waterwerkblad 1.4G (download deze hier)
- Druktest- of vacuümmeter (meestal met verloopnippelset).
- Eventueel een servicekit voor BA-keerkleppen (voor professionals).
- Registratieformulier of digitaal logboek.
Wat te doen bij een overschrijding?
- Meer dan 100 KVE/l*: direct actie ondernemen (extra spoelen, reinigen of onderdelen vervangen).
- Meer dan 1000 KVE/l*: meldplicht bij ILT.
- Gebruik tijdelijk douchefilters zodat gasten veilig kunnen blijven douchen.
- Herhaal de monstername om te controleren of het probleem is opgelost.
*kve/l staat voor kolonievormende eenheden legionella per liter water
Kosten en ondersteuning
Een compleet Risicoanalyse en Beheersplan laten opstellen door een gecertificeerd bedrijf kost voor een kleinschalige camping meestal tussen de € 1.000,- en € 1.500,- excl. BTW.
Zo'n gecertificeerd BRL6010-adviesbedrijf kan je helpen met:
- Het opstellen van een actueel RBP.
- Jaarlijkse monsternames en keerklepcontroles.
- Digitaal legionellabeheer.
Webinar
Op 9 oktober organiseerde Vekabo een webinar over legionella preventie met Care4H20. Bekijk het hieronder terug.
Samenvatting
- Legionella groeit in stilstaand water tussen 25–55 °C.
- Voorkomen = regelmatig spoelen, meten en registreren.
- Zorg dat je RBP actueel is en je logboek op orde.
🔒 Veilig water = tevreden gasten = een zorg minder.
